Kadare ka treguar në një intervistë sesi ai, bashkë me një shokun e tij të shkollës janë arrestuar në moshë 12 vjeç për fallsifikim parash.
Kadare rrëfen:“Vajtëm me një shokun tim 13 vjeçar dhe bëme ca monedha prej plumbi. Në shtëpinë e tij, ai kishte lëndë plumbi. Duke shkrirë plumbin, duke lojtur, bëmë monedha. U muar vesh dhe na kanë futur në burg atëherë. Mbaj mend se na kanë arrestuar ne orën e gjimnastikës, nuk e kam shkruar ketë ekzakt, saktësisht, nuk e kam përshkruar përpara, sepse ketë tregim nuk mund ta shkruaja më parë se do thuhej ç’është ky regjim që arreston fëmijët, që fut në burg kalamajtë?… Dhe për këtë punë më morën bashkë me shokun tim dhe na futën në burg si fallsifikatorë parash.
Unë mbeta dy ditë te burgu me shtatë penxhere, por shoku im ka qenë 3 muaj në atë burg. Për të nuk ka qenë për të qeshur, ai ishte një vit më i madh se unë, e kapte një nenë tjetër, si duket 13 vjeç, 13 vjeç e gjysëm. Mua me liroi babai, ai njihte një avokat për moshën, i cili e gjykoi menjëherë çështjen time dhe unë dola. Shoku im ndenji tre muaj në burgun te kështjella, unë dola menjëherë. Në shkollë na thyen notën e sjelljes. Unë, për shembull e kam pasur notën e sjelljes 3, me 3 -sh nuk kalon, edhe 4 ta kisha nuk kaloja, duhej 5. Atëherë u bë një kompromis në shkollë, e bënë ata vetë, mi benë te gjitha notat 3 – sha dhe, noten e sjelljes 5. Unë kam shkuar ne gjimnaz me vonë kur morra diplomën, ndoshta, isha i vetmi nxënës në Shqipëri se s’mund të ketë tjetër njeri ti ketë notat të gjitha tresha. Dëftesa ime po ta shikoj njeri është për të qeshur, shqyhesh gazit se është 3, 3, 3, 3 te gjitha absolutisht.
„Koha e Parasë“, tregim.
(fragment nga tregimi)
Kur u kthyem në qeli, bëra një zbulim: në mure kishte shkrime dhe shkarravina. Iu afrova dhe nisa të lexoj si i babëzitur. Ishin fjalë ose fraza njerëzish të arrestuar që kishin kaluar një ose disa ditë këtu. Shumica kishin poshtë emrin e shkruesit, si dhe datën, të tjerat mbaronin me tri pika, ose me ndonjë vizatim, disa here të turpshëm e shpesh pa kuptim.
Ndërsa lexoja, s’më ndahej një shtrëngim në zemër e një ndjenjë faji e pafund. Kishim sharë e shkrofëtirë të dy me Ilirin kundër shkrimit e leximit, e kishim përqeshur gjuhën shqipe, shkronjat e saj, y-të e ë-të e pafundme, lidhëzat, parafjalët, madje dhe ndajfoljet e saj, kishim thënë se s’do të ishte keq që alfabeti i saj të zëvendësohej me alfabet arab, a bullgar, a eskimez, veç të ndryshohej sa më shpejt, dhe ja tani, në këtë kthinë burgu, një mall i padurueshëm më kapiti krejt. E kisha mbaruar njërin mur dhe me tmerr po vija re se edhe murin tjetër po e gllabëroja ndërkaq. Mbeteshin edhe dy muret e fundit dhe pastaj pastaj … asgjë… – Duket që qenke djalë shkolle, – tha ai që kollitej, me një zë si prej këngëtari gazmor. – U turullepse pas shkarravinave.
Pas derës u dëgjuan ca britma, pastaj ajo u hap dhe policët shtynë brenda dikë që, me sa dukej, s’donte të futej. Ishte një djalosh me setër lëkure, vështronte gjithë përçmim. la dha dhe një shkelm derës që u mbyll, pastaj afroi fytyrën te vrima e çelësit dhe thirri:
– Të më rruash bythën, more vesh? Ti bashkë me shefin tënd,
atij që i janë ftohur pordhët.
Shfryu kështu një copë herë, pastaj u ul përdhe dhe vazhdoi të fliste me vete: qytetth i ndyrë, sapo erdha këtu, çdo gjë nisi të më vejë mbrapsht. Me një fjalë, u pordha.
Një copë herë murmuriti kështu. Të gjithë po e vështronin me habi, ngaqë, me siguri, askujt s’i kishte qëlluar të dëgjonte aq fjalë të ndyra në një kohë aq të shkurtër. Foli sa foli me vete, pastaj iu afrua prapë derës. Siç duket, ato më të fortat i ruante për te vrima e çelësit. .. Turkoshakë flokëthinjur që shpëlani rroçkën me poçe të vjedhura në muzeun arkeologjik, mutsa si ju kam parë unë, sa të duash, pupacë llapazanë, me sisë si të grave, zgjebsa dhe azmatikë, ja ç’jeni ju. Po tek unë s’ju ecën, jo. Unë ju vë njëri mbi tjetrin dhe ju shpoj tej për tej si shishqebap, t’ju djegë prapanica njä javë rresht, morët vesh?
Foli sa foli dhe pastaj erdhi e ul përbri meje.
– Mos ki frikë, nuk jam byths, – tha me zë të qetesuar. – Unë vdes për gratë… Po ty, të këndon bilbili? Aha, ti qenke ende vocërrak. Po prit, ç’paske bërë që të kanë rrasur këtu? Ke vjedhur, me siguri, ose ke shkruar parulla në mure kundër votimeve?
Kur i thashë përse fajësohesha, u shqye së qeshuri. – O ç’derra, o ç’tyryfyla zgjebarakë. Po a ka në botë falsifikatorë monedhash dymbëdhjetëvjeçarë? Do çmendem, për Shën Mëri, në këtë qytetth. Do bëj ndonjë të pabërë. Ndërsa murmuriste me vete të pabërat që mund të bënte, shumica e të cilave kishin lidhje me prapanica, qime e breshëri pordhësh, ashtu i ndërkryer siç ishte, iu afrua njërit prej mureve, për të shtuar, me sa dukej, diçka midis atyre mbishkrimeve të trishtuara.
E shkroi frazën e tij shpejt e shpejt, pastaj erdhi e zuri vend prapë afër meje, pa pushuar së grinduri me vetveten. S ‚më durohej sa te lexoja atë që kishte shkruar, ndaj, duke u përpjekur të mos i tërhiqja vëmendjen, u ngrita dhe shkova te muri. E gjeta menjëherë shtojcën e tij. Prisja të lexoja ndonjë shprehje të ndyrë, por, për habinë time, ishin dy fjalë në gjuhë të huaj : „Mehr Licht!“
Kur u ktheva e kuptova se me kishte ndjekur me bisht të syrit, sepse më tha: Janë fjalët që ka thënë poeti më i madh i gjermanëve, ndërsa po jepte shpirt: „Më shumë dritë!“ Më kupton, çunak? Tek vdiste, iu duk se në dhomë drita po mehej, ja si këtu, në këtë qeli… Sepse në botë drita është e para gjë që tretet… Eh… Zuri kryet me duar dhe një copë herë nuk shau kurrkënd. Por kjo vazhdoi pak çaste. Si të përmendej nga një shpirt i keq, u shkund, turfulloi dhe nisi nga e para, kätë herë me fjalë dyfish, trefish të tmerrshme, aq sa njeriu me pranga dy herë u përpoq të zinte veshët, ndonëse hekurat nuk e linin.
topkadare.com 