Hajnrih Bëlin e kam takuar për herë të parë dhe të fundit, në tetor të vitit 1981, në Frankfurt mbi Majn. Ai kishte ardhur vetëm për një ditë në panairin e librit, dhe pasditen e vetme të tij e kaluam bashkë në barin e hotelit “Plaza”. Kjo ishte mjaft prekëse për mua, ngaqë në Frankfurt ndodheshin mjaft personalitete që dëshironin ta takonin, aq më tepër që të gjithë e dinin se, për shkak të sëmundjes së pashërueshme, ditët e tij ishin të numëruara.
Kur Bëli vdiq e përshkrova takimin me të në një shkrim në gazetën “Drita”. Ajo qö nuk shkrova ishte se ai i ngjante çuditërisht babait tim.
Kur atë pasdite të paharrueshme, gazetari K. Hojer tha se ndoshta do të ishte mire të bënim disa fotografi në kopshtin e hotelit, duke e ditur se Béli, ndonëse ecte pothuajse normalisht, njërën këmbë e kishte të dëmtuar nga operacioni, unë kundërshtova me forcë. Por ai, i qetë, tha se donte patjetër që të bënim fotografi bashkë dhe se pak ecje gjer në kopshtin e hotelit i bënte mirë këmbës së tij.
Ai eci ngadalë përpara dhe në të gjithë, gruaja e tij , unë, Hojeri me të shoqen, i shkuam pas me një ngadalësi kortezhi. Në pranverë të vitit 1989, gjatë -një udhëtimi në Gjermaninë Federale, pyeta se ku e kishte varrin. Më thanë se ndodhej diku midis Këlnit dhe Bonit, në një fshat me emrin Merten. Në Këln, në sheshin pranë Katedrales së famshme, unë dhe ime shoqe blemë lule të bardha, sipas zakonit të gjermanëve. Fshati Merten ndodhej i menjanuar nga rruga. Kur mbërritëm, ishte pasdite vonë, por te kambanorja e kishës dhe te varreza kishte ende një ndriçim rozë. Ku është varri i Hajnrih Bélit? pyeti shoqeruesja jonë, një plakë që vërtitej rreth një varri. Ajo tregoi me dorë drejtimin nga duhet të shkonim. Edhe në varrezën e fshatit, varri i tij qe ndër më të thjeshtit. S’kishte mermer, si shumica e varreve, por midis barit qe mbjellë një pemë e vogël dhe përbri ishte një thurje e hollë metalike që përfytyronte lëvizjen dhe marrëdhëniet e planetëve me njëri-tjetrin. Në një pllakë ishte emri i tij “Heinrich Böl”, me datën e lindjes dhe të vdekjes.
Pas dy muajsh, kur ndodhesha për vizitë në apartamentin e Alberto Moravias, në Lungotevere Viktoria në Romë, dhe kur ai u ngrit, duke tërhequr me mundim këmbën e sëmurë, për të marrë nga rafti i bibliotekës një libër që do të ma dhuronte, gati sa nuk i thirra: mos u ngrini, ju lutem! Por ai qe ndërkaq në këmbë, dhe me të njëjtën lëvizje si të Bélit dikur, me ata hapa që dukej se niseshin drejt moskthimit, pa ia vënë veshin klithmës “mos ik!”, i qe afruar raftit.
__________
*Ismail Kadare , fragment nga „Ftesë në Studio“, 1989.
topkadare.com 