Mëngjeset në kafe Rostand…

Ceremonia do të mbahet, por himni i Shqipërisë nuk do të luhet.

…Ndryshe nga ç`kisha kujtuar , tani që ishim fare pranë, Collete D. vinte tepër rrallë në kafen „Rostand ,, .Thoshte se s`donte të më pengonte dhe kjo duhej të ishte e vërtetë, ndonëse e dija se një grua e hijshme mund të kishte gjithfarë arsyesh të mos vinte në kafenenë ngjitur me shtëpinë e vet.

Të shqetësoj ? tha fjalën e zakonshme përpara se të ulej. Në sy kishte si përherë atë që dikënd që s`e njihte mirë gjuhën , quhej përafërsisht ,,bukuri e besnikërisë“, por dukshëm e dendësuar.

I thashë dy tri herë se s`më pengonte aspak, çka ishte vërtet ashtu, ngaqë ora po i afrohej mesditës, koha zakonisht kur unë ndërprisja punën, por ajo ngulmoi në pandehmën e saj, gjersa ja përsërita për herën e katërt, këtë herë pa e fshehur njëfarë mosdurimi.

Kjo mesa dukej i bëri mirë ( sharja e shoferit të taksisë atje te Rruga Soufflot etj.), sepse, pas një heshtjeje, kundër zakonit të saj, më pyeti disi shkujdesshëm : kur do behet ajo ceremonia jote? Ishte fjala për ceremoninë e pranimit në Akademi ,për të cilën më kishte pyetur edhe një herë tjetër në telefon. Ngrita supet , për ti thënë se nuk e dija , pastaj shtova : c`domethënë kjo ceremonia ime „ ? Para se të ishte e imja , ishte e Francës, domethënë e juaja. Në të vërtetë, asnjë nga dialogët e mësipërm nuk u bë ashtu, por krejtësisht ndryshe. Dhe ja se si: Pas “ jo „- së sime të katërt , me një kujdes të tepruar prej infermiereje që heq fasha, ajo më pyeti për ceremoninë e pranimit atje në Coupole. Ngrita supet për ti thënë se nuk e dija, çka ishte e vërtetë, ndaj desha të ndryshoja bisedën. Thamë diçka që ndryshohej aty për aty, gjersa ajo u kthye tërthorazi ceremonisë dhe unë prapë po i thosha se nuk dija asgjë, me të vetmin ndryshim se këtë herë pata përshtypjen se ishte pikërisht ajo që, ndoshta dinte diçka.

Pyetja, që e prisja ndërkaq, m`u duk edhe më befasuese : Si i ke punët me vendin tënd ? Vështrimet na u ndeshën një grimë kohe . Nuk e di thashë. Sinqerisht se di. Pastaj shtova, dhe as që dua ta di. Domethënë keq? tha ajo . Domethënë si më parë ?
Ndoshta , me sa duket .Si më parë .. Colette D. dinte gjithçka për komunizmin shqiptar, përpara se ai të binte kur orë të tëra i tregoja për të .
Ceremonia po shtyhej ngaqë Shqipëria pengonte … për të mos thënë s`donte…
U bë një tjetër heshtje, pas së cilës ajo tha : përse s`më pyet nga e di ? Kishte të drejtë, duhej ta pyesja nga e dinte,përndryshe kishte të drejtë të mendonte se si paranojaki ish Lindjes, mendja më vinte përherë në enigma me zbuluese etj.
Ajo foli një copë herë disi turbull, për gjëra që i kishim biseduar ndërkaq, se tani asgjë s`ishte më si më parë dhe Shqipëria quhej vend demokratik, ndaj ishte e pakuptueshme e gjithë kjo… Akademia kishte vetëm dymbëdhjetë anëtarë të huaj nga gjithë bota, një nga anëtarët ishte mbreti i Spanjës , unë po zëvendësoja Karl Popper-in, që sapo e kishte lënë këtë jetë , pra Shqipëria zëvendësonte Gjermaninë, ky ishte një nder i madh…Atëherë, cili ishte shkaku që presidenti i Shqipërisë nuk i përgjigjej ftesës? Ishin rregulla shekullore, mbreti ose presidenti i shtetit që fitonte vendin ne Akademi, merrte pjesë në ceremoninë e pranimit…Mos kujtonte presidenti juaj se do të ç`njihej , do të anulohej ceremonia, pra pranimi yt nga mosardhja e tij? Apo se mund të ndërhyhej te Franca që ta bënte ketë? A e dinte ky president se Akademia, në raste të tilla, ishte më e fortë se Franca?

Së fundi, tha përsëri, por këtë herë gati me qortim , se pse nuk e pyesja nga i dinte të gjitha këto?
E prisja ndërhyrjen e saj, madje pa dashur po përpunoja njëfarë përgjigjeje të tërthortë, të llojit trillan, gratë dinin gjithmonë më shumë se burrat, sidomos në Francë, dhe se kjo ishte puna e saj, dhe unë s`doja të futesha në intimitetet e një gruaje…I kisha rënë në të ,për çudi , pikërisht ngaqë ishte grua ishte në dijeni të asaj që se dinte askush.
Ajo që mora vesh pastaj, më la me gojë hapur: i fejuari i saj sekret, ai për të cilin binte fjala shpesh, na qenkësh një nga shefat e Akademisë!
Biseda u kthye prapë te moskuptimi i Shqipërisë, për të përfunduar te pyetja e saj: përse s`të duan? dhe përgjigja ime se di. Kurse pyetjes tjetër, se cila ishte më e ftohtë me mua , e djathta apo e majta, i kënaqur që s`do të më duhej të thosha s`e di ,iu përgjigja : të dyja .
Ajo tha: e çuditshme. Pastaj shtoi se ceremonia , sidoqoftë, do të bëhej madje e tillë do të ishte më tërheqëse.

Ç`do të thotë e „tillë,, ? E tillë… si të thuash më tërheqëse për ty , për imazhin tënd.
Një shkrimtar që nuk e do vendi i vet, ose që ka probleme me vendin e vet, është gjithmonë më joshës… Së paku gjer vonë ka qenë kështu, apo jo ?  S`di ç`të them , ia përsërita se s`dija ç të thosha aty pyeta se do të kishte ngjyrim kundër Shqipërisë? Natyrisht që s`mund të shmangej ai ngjyrim. Krijohej vetvetiu… E shoh që s`të pëlqen.
S’e pata të lehtë t`ia shpjegoja se Shqipëria ishte ende tepër e brishtë, me shpatulla të dobëta , që nuk mbante dot pesha, të cilat të tjerët i mbanin lehtësisht. Së paku, unë s`do të bëhesha shkak për ti krijuar ndërlikime.
Të kuptoj, tha ajo. Ti mund ta bisedosh me Henrin , nënkryetarin e Akademisë, është ai … më fal që s`ta kam thënë më parë që është partneri im . Mezi po merja veten nga habia. Të duket pakëz jo i ri për të qene „i fejuar,, ? Kam qenë gazetare 17 vjeçe kur kur e kam njohur, dhe qysh atëherë ….
Pas dy ditësh fola me Henrin , dhe ramë dakort të gjendej një rrugë e mesme : Franca të bënte sikur nuk i vinte re trillet, për të mos thënë marrëzitë e Shqipërisë dhe gjithçka bëhej sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Veç diçka , përsërit Hanri: himni i Shqipërisë nuk do të luhej. Mëkat, shtoi ai. M`u duk aq i bukur kur e dëgjova. Pjesë nga: „Mëngjeset në Kafe Rostand“ – © ISMAIL KADARE

KUKULLA E KADARESË – MBRESA LEXIMI                      Gazeta suedeze: Ismail Kadare është „Kafka shqiptar“         NJË HYRJE E FSHEHTË, JA TA ZËMË NJË DALJE